Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 và dự kiến sẽ trở thành quốc gia có dân số già vào năm 2036. Gánh nặng bệnh không lây nhiễm là thách thức lớn tại Việt Nam trong giai đoạn già hóa dân số.
Theo Bộ Y tế, mỗi người Việt trung bình có tới 10 năm phải sống chung với bệnh tật. Bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi (NCT) nhiều nhất hiện nay là tim mạch, trong đó có các bệnh lý về huyết áp, xơ vữa động mạch, động mạch vành, động mạch não, động mạch ngoại biên. Phú Yên cũng đang ở thời kỳ già hóa dân số. Ngành Y tế tăng cường tuyên truyền và tổ chức chăm sóc sức khỏe NCT; truyền thông, tư vấn, phổ biến kiến thức, kỹ năng để NCT rèn luyện thân thể, tăng cường sức khỏe và phòng bệnh.
Nâng cao kỹ năng tự chăm sóc và phòng bệnh
Theo Sở Y tế, Phú Yên đang ở thời kỳ già hóa dân số (năm 2023 tỉ lệ người trên 60 tuổi là 14,2%, trên 65 tuổi là 9,8%). Ngành chức năng thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giáo dục để mọi người nhận thức được già hóa dân số vừa là kết quả, vừa là thách thức đối với sự phát triển KT-XH.
Thực trạng của việc già hóa dân số là tuổi thọ trung bình và tuổi thọ khỏe mạnh chênh lệch rất cao, có nghĩa là NCT mặc dù sống thọ nhưng vẫn phải đối mặt và sống chung với bệnh tật. Vì vậy, ngành chức năng và các địa phương tuyên truyền vận động, tạo phong trào cho người dân nói chung và NCT nói riêng về việc thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, có lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, nâng cao kỹ năng tự chăm sóc và phòng bệnh của NCT.
Theo số liệu của Sở Y tế, năm 2023, toàn tỉnh tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho 26.396 NCT tại 9/9 huyện, thị xã, thành phố. Từ dữ liệu thăm khám cho thấy NCT bị cao huyết áp chiếm đa số, tiếp đến là đái tháo đường, hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố phối hợp với hội NCT các cấp tổ chức các buổi sinh hoạt tại 47 câu lạc bộ NCT (mỗi CLB khoảng 40-50 NCT tham gia), mỗi quý 1 lần. Nội dung tuyên truyền phổ biến kiến thức về rèn luyện thân thể, tăng cường sức khỏe và phòng bệnh, đặc biệt là những bệnh mạn tính thường gặp ở NCT.
Ông Bùi Văn Long ở xã Sơn Xuân (huyện Sơn Hòa) giãi bày: Tôi bị chứng cao huyết áp hơn 10 năm nay, phải thường xuyên uống thuốc. Vừa rồi có đoàn y, bác sĩ khám, đo điện tim, siêu âm, rồi phát thuốc uống phòng ngừa bệnh bao tử, suy tim. Các bác sĩ còn tư vấn cho tôi biết chăm sóc sức khỏe để phòng bệnh thường gặp.
Theo Trung tâm Y tế huyện Tây Hòa, tính đến tháng 6/2024, toàn huyện có 20.121 người từ 60 tuổi trở lên (chiếm 14,43% dân số). Điều này cho thấy Tây Hòa đang trong giai đoạn già hóa dân số, nhu cầu NCT được chăm sóc sức khỏe là rất lớn.
Theo ông Nguyễn Văn Hiên, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Tây Hòa, trong 6 tháng đầu năm 2024, toàn huyện có hơn 33.140 người được thu dung khám và điều trị các bệnh lý. Cùng với đó, trung tâm đã tổ chức đợt khám sức khỏe định kỳ tại cộng đồng 11 xã, thị trấn, thu hút nhiều người tham gia.
Theo ghi nhận tại đợt khám, nếu như trước kia bệnh tăng huyết áp hay xảy ra ở những người từ 50 tuổi trở lên thì hiện nay thường gặp ở những người trên 45 tuổi. Những yếu tố nguy cơ hiện nay làm gia tăng số người mắc tăng huyết áp và khiến bệnh trẻ hóa là do lối sống lười vận động, ăn uống không lành mạnh, béo phì, rượu bia, thuốc lá, căng thẳng, thói quen ăn mặn. Vì vậy cần tuyên truyền để người dân quan tâm đến sức khỏe hơn.
Gánh nặng bệnh lý thường gặp
Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh là bệnh viện chuyên về lão khoa lớn tại khu vực phía Nam. Theo PGS Đỗ Kim Quế, Phó Giám đốc bệnh viện này, hiện nay xu hướng tuổi thọ của người dân tăng cao dẫn đến cơ cấu bệnh tật sẽ thay đổi, trong đó có các bệnh lý của NCT. Bệnh lý thường gặp ở NCT nhiều nhất hiện nay là tim mạch, trong đó có các bệnh lý về huyết áp, xơ vữa động mạch, động mạch vành, động mạch não, động mạch ngoại biên. Tiếp đến là bệnh lý ung thư, phổ biến là các loại ung thư vú, ung thư gan, ung thư phổi.
Bên cạnh đó, thêm nhóm bệnh lý chiếm tỉ lệ lớn ở NCT nữa là bệnh lý chuyển hóa như: đái tháo đường, thoái hóa khớp và các bệnh lý xương khớp khác. Nguyên nhân khiến tỉ lệ bệnh không lây nhiễm ở NCT tăng chủ yếu là do gia tăng tuổi thọ. Ngoài ra còn do lối sống ít vận động, áp lực cuộc sống, căng thẳng, stress kéo dài, chế độ ăn uống, dinh dưỡng không lành mạnh, thực phẩm bẩn, thức ăn nhanh... góp phần gia tăng các bệnh lý này.
Ông Quế cho rằng các bệnh trên có thể chủ động phòng ngừa được, nhưng quan trọng nhất vẫn là phát hiện bệnh sớm, tăng chất lượng cuộc sống cho người dân. Do đó người dân cần đi tầm soát sức khỏe định kỳ phát hiện bệnh, giảm gánh nặng điều trị.
| Thực trạng của việc già hóa dân số là tuổi thọ trung bình và tuổi thọ khỏe mạnh chênh lệch rất cao, có nghĩa là NCT mặc dù sống thọ nhưng vẫn phải đối mặt và sống chung với bệnh tật. Vì vậy, ngành chức năng và các địa phương tuyên truyền vận động, tạo phong trào cho người dân nói chung và NCT nói riêng thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, có lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, nâng cao kỹ năng tự chăm sóc và phòng bệnh của NCT. |
MẠNH LÊ TRÂM
