Đã đến lúc hành động, đã đến lúc kết thúc bệnh lao (It’s time action, it’s time to End TB) - đó là thông điệp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra nhân Ngày Thế giới phòng chống lao năm nay, ngày 24/3. Theo WHO, mỗi năm chúng ta có Ngày Thế giới phòng chống lao để nâng cao nhận thức cho cộng đồng về sự hủy hoại sức khỏe, hậu quả về kinh tế - xã hội do bệnh lao gây ra, và hiệu quả của công tác phòng chống bệnh lao trên toàn cầu.
Cách đây 137 năm, ngày 24/3/1882, bác sĩ Robert Koch công bố đã phát hiện ra vi khuẩn gây bệnh lao, đồng thời mở ra con đường hướng tới chẩn đoán và xử trí căn bệnh này.
Bệnh lao là bệnh lý nhiễm trùng gây tử vong đáng kể trên thế giới. Mỗi ngày có 4.500 người tử vong do bệnh lao và 30.000 người mắc bệnh, mặc dù bệnh này có thể ngăn ngừa và điều trị được. Hiệu quả toàn cầu của cuộc chiến phòng chống lao đã cứu sống khoảng 54 triệu người từ năm 2000 và giảm tỉ lệ tử vong do bệnh được 42%. Để đẩy nhanh mục tiêu phòng chống lao ở các quốc gia, lãnh đạo các quốc gia cùng nhau cam kết mạnh mẽ kết thúc bệnh lao tại cuộc họp thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc vào tháng 9/2018.
Chủ đề của Ngày Thế giới phòng chống lao năm nay là “Đã đến lúc” (It’s time) thể hiện tính khẩn cấp phải thực hiện những cam kết mà lãnh đạo các quốc gia trên toàn cầu đưa ra, bao gồm: Mở rộng, tập trung phòng ngừa và điều trị bệnh lao; xây dựng tinh thần trách nhiệm trong phòng chống và điều trị bệnh; đảm bảo đủ và bền vững nguồn tài chính cho nghiên cứu, giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với người bệnh, cung cấp đủ thiết bị cho các trung tâm phòng chống lao, đảm bảo đáp ứng tốt nhu cầu.
WHO đưa ra và nhấn mạnh bằng các động từ về việc phải tìm và điều trị cho tất cả bệnh nhân lao để kết thúc bệnh lao, với Quỹ Phòng chống lao toàn cầu, với mục tiêu tăng nhanh hiệu quả của công tác phòng chống lao hướng tới bao phủ bảo hiểm y tế (BHYT) cho bệnh nhân lao.
Ngày Thế giới phòng chống lao năm nay, WHO kêu gọi các chính phủ, các cộng đồng, các tổ chức xã hội, nhân viên cung cấp dịch vụ sức khỏe, các tổ chức quốc gia, quốc tế chung sức phối hợp để tìm, điều trị cho tất cả bệnh nhân lao, kết thúc bệnh lao, để không một bệnh nhân lao nào bị bỏ sót.
Trong những thập niên qua, Việt Nam nói chung, Phú Yên nói riêng đã đạt được nhiều kết quả trong phòng chống lao. Hàng năm, cả nước phát hiện và đưa vào điều trị hơn 100.000 người mắc bệnh lao. Tỉ lệ phát hiện bệnh đạt 81% trong tổng số mắc mới hàng năm, cao hơn 20% so với tỉ lệ trên toàn cầu. Tại Phú Yên, ngành Y tế kiểm soát và theo dõi khoảng 1.450 bệnh nhân lao các thể và khoảng 800 bệnh nhân lao phổi tại cộng đồng; duy trì tỉ lệ điều trị khỏi bệnh lao trên 92%, đồng thời chú trọng đến công tác kiểm soát bệnh lao ở trẻ em...
Tỉ lệ bệnh nhân lao bỏ điều trị giảm đáng kể; số bệnh nhân lao được điều trị khỏi tăng nhanh, cho thấy hiệu quả của chương trình phòng chống lao. Tuy nhiên bên cạnh kết quả đạt được, chúng ta vẫn gặp phải những thách thức như số bệnh nhân lao kháng thuốc đang có xu hướng gia tăng, bệnh nhân lao bỏ điều trị vẫn còn… Đó chính là những vấn đề cần giải quyết.
Hưởng ứng lời kêu gọi của WHO, chúng ta cần nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân về ảnh hưởng của bệnh lao đối với sức khỏe của cá nhân và cộng đồng; tăng cường hoạt động khám sàng lọc bệnh nhân trong cộng đồng để phát hiện sớm, điều trị kịp thời, hạn chế mức độ lây lan; quản lý tốt bệnh nhân, không để bệnh nhân lao bỏ điều trị khi chưa điều trị đúng và đủ liều nhằm hạn chế nguy cơ lao kháng thuốc. Bên cạnh đó cần tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ y tế nói chung, cán bộ làm công tác phòng chống lao nói riêng.
Thông tin từ Chương trình chống lao quốc gia cho thấy, hiện nay chương trình có thể điều trị cho tất cả các thể lao đa kháng thuốc và siêu kháng thuốc. Dự kiến trong năm 2019, chương trình sẽ điều trị cho 4.050 bệnh nhân lao kháng thuốc và đến năm 2020 sẽ tăng lên 4.680 người, khống chế tỉ lệ lây truyền lao kháng thuốc tiên phát trong cộng đồng.
BS NGUYỄN VINH QUANG
