Ngày nhỏ, cứ mỗi khi xong Tết Nguyên đán là buồn bởi biết sẽ còn rất lâu mới lại tới Tết. Mẹ động lòng an ủi: Không lâu đâu con, tới giữa năm lại có Tết nữa mà! Tết gì hở mẹ? Thì Tết Đoan ngọ, là ngày mùng năm tháng năm âm lịch đó! À, ra vậy. Ngày mồng năm tháng năm tôi có biết, nhưng cái từ “Tết Đoan ngọ” thì lần đầu tiên tôi nghe!
Mà nghĩ lại cũng đúng. “Tết” thật, bởi quê tôi ngày ấy cứ tới mùng năm tháng năm hầu như người người nhà nhà đều nghỉ việc. Nhà khá giả chút sẽ đi chợ sớm, thịt gà vịt, sửa soạn cỗ bàn bày lên dâng cúng tổ tiên. Cúng kiếng, ăn uống xong rồi thì có thể dắt nhau đi thăm ông bà, cha mẹ, anh em hoặc bằng hữu thân quen. Tới đâu cũng sẽ được tiếp đón nồng hậu, trà nước bánh trái hẳn hoi, không khí rất chi là… Tết nhất!
Vậy nhưng ấy là chuyện nhà người ta. Mẹ con tôi thuộc “phái nhà nghèo” nên mồng năm tháng năm thay cho cỗ bàn hoành tráng thường chỉ có chè xôi. Năm nào cũng chè xôi. Mẹ bảo: Cúng chay cho nó… sạch sẽ, tinh tươm! Sạch gì, mẹ không đủ tiền mua thịt nên nói cho qua thôi. Tôi với thằng Út ăn chè dầm xôi hoài thấy ngán lắc lư. Nhìn sang bên nhà cô Ba hàng xóm thấy mâm bát loảng xoảng, thịt cá ê hề đứa nào cũng chảy nước miếng…
Anh em tôi lớn lên, ra đời, kiếm có công ăn việc làm, bắt đầu lùi xa những tháng ngày cơ cực. Tiền bạc khấm khá hơn xưa nhưng giờ công việc cứ cuốn tôi đi, không còn rảnh đâu quan tâm tới những chuyện “phù phiếm” như cái Tết Đoan ngọ mùng năm tháng năm. Tết gì mà Tết, thằng Út em tôi le lưỡi, mùng năm tháng năm cũng đi làm gần chết, có cơ quan công sở nào cho nghỉ việc đâu? Tôi đương nhiên đồng ý cả hai tay hai chân với chú em, chỉ chị Hai là cự nự: Mấy cậu nói nhỏ thôi, không mẹ nghe được lại buồn…
Phải, với mẹ tôi thì cái Tết Đoan ngọ vẫn luôn luôn là Tết đúng nghĩa như xưa, không hề suy suyển. Mỗi mùa Đoan ngọ, một mình ở quê mẹ vẫn lụm cụm đi chợ từ sớm. Giờ mẹ đã có đủ tiền để mua cân thịt, mớ tôm hay con cá chép về làm cỗ cúng mồng năm. Có điều thêm món gì thêm, lễ cúng mẹ vẫn không quên hai món truyền thống chè, xôi. Cúng xong, mình mẹ trệu trạo ăn trước chén chè dầm xôi. Còn thịt cá ê hề mẹ cứ để nguyên, chờ thằng Tư (là tôi) với thằng Út đi làm về mới gọi cả nhà chị Hai sang, hạ mâm ngồi cùng con cháu. Khoảnh khắc ấy đúng là mẹ vui như… Tết, ngồi không ăn, chỉ lo gắp bỏ cho hết đứa này tới đứa khác. Ăn đi con, giờ Tết Đoan ngọ nhà mình có cá thịt mà ăn, hết khổ rồi…
Công việc bộn bề lôi kéo chúng tôi ngày một xa quê. Tới lúc Đoan ngọ hàng năm không thể về cùng mẹ. Một mình ở quê, nghe nói mỗi lần Đoan ngọ mẹ vẫn lụm cụm nấu chè thổi xôi dâng cúng. Giờ thì chỉ có chè xôi, tuyệt nhiên không bao giờ còn thịt cá. Năm nay Đoan ngọ, tôi ngồi nhậu cùng thằng bạn nơi thành phố xa quê ngót ngàn cây số nghe chị Hai gọi điện: Cậu, cậu về mà coi, mẹ giờ lẩm cẩm hung, cỗ cúng xong dọn xuống cứ nhất định không ăn, bảo để chờ thằng Tư với thằng Út về…
Y NGUYÊN
